Eind 2022 lanceerde VIVEL een preventiebevraging naar de zorgraden. Deze werd opgesteld in samenwerking met het Vlaams Instituut Gezond Leven, de Diabetes Liga en afgestemd met de Vlaamse Logo’s en team preventie van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.
Het doel? Een duidelijk zicht krijgen op wat er leeft op vlak van preventie binnen de eerstelijnszones. Deze werden nu gebundeld in een overzichtelijk rapport dat we als kompas zullen gebruiken voor de verdere uitrol van preventie.
Wat gingen we na?
Aan de hand van een 20-tal vragen peilden we naar:
Preventiemethodieken in het algemeen:
- de preventiethema’s die voor zorgraden relevant blijken op basis van hun omgevingsanalyses
- de interesse of de plannen om actie te ondernemen naar specifieke doelgroepen voor verschillende thema’s
- de factoren die de implementatie van preventiemethodieken faciliteren, dan wel belemmeren
- de ondersteuning die zorgraden wensen vanuit VIVEL en haar netwerk om een rol op te nemen in het kader van een preventief gezondheidsbeleid
Bewegen Op Verwijzing en HALT2Diabetes:
- de actieve bijdrage aan Bewegen Op Verwijzing en HALT2Diabetes
- de gewenste ondersteuning om met deze preventiemethodieken aan de slag te kunnen gaan (wanneer zorgraden geen actieve bijdrage aangeven)
- de acties die werden ondernomen vanuit de zorgraad
- de kennis en de kwaliteit van de samenwerking met enkele actoren relevant voor de specifieke methodiek
- een beoordeling van de implementatie
- factoren die de implementatie van de preventiemethodiek(en) faciliteren, dan wel belemmeren
- de ondersteuning die zorgraden wensen vanuit VIVEL en haar netwerk om de implementatie van de preventiemethodiek(en) te verbeteren
Wat zijn de bevindingen?
Eerst en vooral, is preventiewerking binnen alle eerstelijnszones een feit. Het lijkt evident, maar eerstelijnszones hebben de keuze om in te zetten op domeinen naar keuze. Dat rond preventie heel wat wordt ingezet, is alvast een cruciale conclusie.
Uit onze bevraging blijkt dat mentaal welbevinden, beweging en voeding het vaakst als relevante thema’s uit de omgevingsanalyses komen. Voor deze thema’s worden het vaakst acties ondernomen naar een meerderjarig publiek (volwassenen en ouderen) en mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie. Acties naar minderjarigen (kinderen en jongeren) zijn er het vaakst in het kader van het thema seksualiteit en relaties.
Wat de preventiemethodieken Bewegen Op Verwijzing en HALT2Diabetes betreft, blijkt dat beide methodieken gekend zijn bij de meerderheid van de zorgraden. Vanuit 17 zorgraden is er een actieve bijdrage aan HALT2Diabetes, drie op de vier zorgraden zijn actief betrokken bij de implementatie van Bewegen Op Verwijzing. Voor beide methodieken geldt dat het bespreken van de methodiek op een overleg, de vaakst gerapporteerde actie is. Voor beide methodieken geldt dat negen op de tien zorgraden aangeven dat de samenwerking met de Vlaamse Logo’s goed verloopt. In het kader van Bewegen Op Verwijzing geldt dit eveneens voor de samenwerking met de Bewegen Op Verwijzing-coaches en de lokale besturen; en voor de samenwerking met diëtisten, in het kader van HALT2Diabetes.
Tal van factoren kunnen de implementatie van preventiemethodieken bevorderen of hinderen. Een duidelijke rol- en taakverdeling, de mogelijkheid om de methodiek aan te passen aan de lokale context en kant en klare materialen worden het vaakst door zorgraden aangegeven als faciliterende factoren. De vele andere acties die op de planning staan wordt genoemd als een belemmerende factor. Voor de methodieken Bewegen Op Verwijzing en HALT2Diabetes wordt gewezen op het belang van: de betrokkenheid en het engagement vanuit de verschillende betrokken actoren voor een goede implementatie, kennis over de methodiek en communicatie naar burgers en eerstelijnsprofessionals.
Om de implementatie van preventiemethodieken te bevorderen, geven zorgraden aan ondersteuning te wensen in de vorm van: onderlinge uitwisseling, kant en klare communicatie rond preventietopics en het sensibiliseren van eerstelijnsprofessionals. Specifiek voor Bewegen Op Verwijzing en HALT2Diabetes wordt ook ondersteuning met betrekking tot de samenwerking tussen betrokken partners aangegeven; en bij het laagdrempeliger maken van het beweegaanbod, specifiek dan in het kader van Bewegen Op Verwijzing.
En nu?
De resultaten uit deze bevraging zullen we als kompas gebruiken voor de verder uitrol van preventie. Ze worden gebruikt om binnen de Projectgroep de implementatie van de preventiemethodieken Bewegen Op Verwijzing & Halt2Diabetes nog meer ingang te doen vinden binnen de brede eerste lijn. Tevens bieden deze inzichten en behoeften de mogelijkheid gerichter het aanbod af te stellen op bestaande goede praktijken en eventuele drempels.
